Początek lat 90-tych został w Polsce zdominowany przez jedną z najostrzejszych w naszej historii debat publicznych, a mianowicie przez debatę dotyczącą obrony życia ludzkiego. Rozstrzygające się w tym czasie losy ustawy „O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży” (przyjętej ostatecznie przez Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej 7 stycznia 1993) znacząco zwiększyły aktywność środowisk opowiadających się „za życiem”, w tym przede wszystkim Kościoła, który podjął systematyczne i zorganizowane działania mające na celu obronę prawa każdego człowieka do życia od poczęcia aż do naturalnej śmierci.

Kościół zawsze nauczał, że działalność na rzecz ochrony życia jest ze swojej natury działalnością wielowymiarową – oznacza ona także pracę z osobami doświadczającymi trudnych sytuacji życiowych oraz niesienie konkretnej pomocy wszystkim tym, którzy jej potrzebują. Podkreśla się także, że skoro najważniejsza odpowiedzialność za szeroko rozumianą ochronę życia spoczywa na rodzinie, gdyż to w niej powstaje życie i to w niej ma ono swój naturalny koniec, konieczne jest podjęcie działań mających na celu w pierwszej kolejności rozpoznawanie potrzeb współczesnej rodziny, a następnie udzielanie rodzinie pomocy w ich zaspokojeniu.

Na początku lat 90-tych za jedno z najważniejszych zadań duszpasterskich, obok troski o rodzinę, uznano potrzebę zapewnienia wsparcia i pomocy samotnym matkom. Troska o los kobiet samotnie przygotowujących się do urodzenia dziecka oraz samotnie je wychowujących stała się jednym z najbardziej praktycznych wymiarów działania Kościoła na rzecz ochrony życia. Służba życiu jest bowiem przede wszystkim misją i powołaniem kobiety. To ona daje życie dziecku, to w niej dziecko się rozwija i to ona jako pierwsza chroni jego życia. W wypełnianiu tej misji kobieta potrzebuje jednak wsparcia, a nie zawsze może je uzyskać ze strony najbliższych sobie osób. Tworzenie warunków do tego, by samotne matki odnajdywały siłę i odwagę do przyjęcia każdego dziecka jest więc przejawem szeroko rozumianej troski o życie.

Ochrona każdego życia ludzkiego stała się na początku lat 90-tych jednym z priorytetowych zadań duszpasterskich także w diecezji opolskiej. W odpowiedzi na apel papieża Jana Pawła II, dla którego ochrona życia od poczęcia aż do naturalnej śmierci wyrażająca się w działaniach podejmowanych na rzecz małżeństwa, rodziny, macierzyństwa i ojcostwa była nadrzędną wartością wypływającą z kart Ewangelii, biskup opolski Alfons Nossol, powołał w 1993 roku do istnienia Diecezjalną Fundację Obrony Życia (DFOZ).

Głównym celem Fundacji stała się ochrona życia nienarodzonych. Aby cel ten zrealizować Zarząd DFOZ zdecydował się utworzyć dom dla samotnych matek, który nazwano Domem Samotnej Matki. Dzięki pomocy władz miasta Opola pozyskano dwa hotele robotnicze znajdujące się w Opolu-Grudzicach przy ulicy Masłowskiego 1 i rozpoczęto ich remont. W czasie jego trwania, gdy nie było jeszcze ogrzewania i bieżącej wody, schronienie w Domu znalazła pierwsza kobieta, która była w ciąży i nie miała się gdzie podziać. Informacja o powstaniu Domu Samotnej Matki bardzo szybko rozeszła się na terenie diecezji opolskiej oraz nowo powstałej (w 1992 r.) diecezji gliwickiej. Silne więzy pomiędzy diecezjami, ich bliskość terytorialna oraz brak domu dla samotnych matek w diecezji gliwickiej sprawiły, że od samego początku Dom Samotnej Matki w Opolu-Grudzicach stał się schronieniem dla bardzo wielu kobiet i ich dzieci z obu diecezji.

15 stycznia 1994 roku bp. Alfons Nossol dokonał poświęcenia Domu i udzielił błogosławieństwa dziełu prowadzonemu przez Diecezjalną Fundację Obrony Życia i czynnie angażującym się w to dzieło Siostrom Elżbietankom (funkcja dyrektora Domu jest zwyczajowo pełniona przez siostrę z tego Zgromadzenia). Na początku swojego funkcjonowania Dom dysponował pięcioma niewielkimi pokojami (o wymiarach 3,5m x 4m), w których mieszkały po dwie matki z dziećmi. Wszystkie miejsca bardzo szybko zostały zajęte, a Dom Samotnej Matki stał się schronieniem i zastępczym domem rodzinnym dla kobiet znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.

Codzienne życie pokazało, że warunki panujące w Domu są niewystarczające, aby sprostać potrzebom coraz liczniej zgłaszających się matek i ich dzieci. Warunki te nie pozwalały również na wprowadzenie w życie wypracowanego przez Zarząd programu adaptacyjnego dla przebywających w Domu matek. Program ten miał na celu przygotowywanie matek do samodzielnego życia poprzez zdobycie przez nie zawodu oraz nabycie umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego. W 1997 roku podjęto więc decyzję o przeprowadzeniu rozbudowy Domu Samotnej Matki. W kwietniu 1998 roku kiedy Dom został zamknięty, a jego mieszkankom znaleziono miejsca w zaprzyjaźnionych rodzinach, przystąpiono do rozbudowy obiektu. Do parterowego dotychczas budynku dobudowano 2 piętra, dzięki czemu możliwe stało się powiększenie ilości pokoi, wygospodarowanie miejsca na mający powstać Zakład Adaptacji Zawodowej oraz utworzenie kaplicy.

14 kwietnia 1999 roku odbyło się uroczyste poświęcenie przez bp Alfonsa Nossola rozbudowanego i zmodernizowanego Domu. Nastąpiła także oficjalna zmiana nazwy placówki z Domu Samotnej Matki na Dom Matki i Dziecka. Polepszenie warunków bytowych sprawiło, że możliwe stało się podjęcie, w szerszym niż dotychczas wymiarze, kompleksowej pracy z mieszkankami zmierzającej do przystosowanie ich do samodzielnego życia. Pracownicy Domu uznali, że ich zadaniem jest również przygotowywanie pensjonariuszek do przezwyciężania trudności, jakie czekają na nie w chwili opuszczenia Domu i rozpoczęcia samodzielnego życia. Ponieważ jednym z największych problemów, z którym muszą zmierzyć się samotne matki jest brak pracy, zdecydowano się na utworzenie w Domu Matki i Dziecka Zakładu Adaptacji Zawodowej (ZAZ). Główną przesłanką powołania ZAZ-u było pragnienie odejścia od biernych form udzielania pomocy mieszkankom Domu i zastąpienie ich aktywnymi działaniami. Misją Zakładu, którego funkcjonowanie w całości ukierunkowane zostało na wsparcie odpowiedzialności, niezależności i samodzielności życiowej mieszkanek Domu po jego opuszczeniu, stało się organizowanie pomocy zawodowej matkom samotnie wychowującym dzieci (głównie mieszkankom Domu Matki i Dziecka) poprzez działania aktywizujące i pomagające w powrocie na rynek pracy. Oprócz możliwości uczestniczenia w zajęciach z zakresu analizy rynku pracy, sporządzania dokumentów aplikacyjnych (CV i listu motywacyjnego), zasad autoprezentacji podczas rozmów kwalifikacyjnych oraz obsługi komputera, mieszkanki Domu otrzymują także szansę aktywnego wykorzystania „wolnego czasu” o doświadczenia tego, że są przydatne, a ich umiejętności mogą służyć innym. Odzyskują dzięki temu poczucie własnej wartości i zaradności osobistej, co zwiększa ich inicjatywę poszukiwania pracy i urzeczywistniania wizji samodzielnego życia.

Od początku istnienia Domu Matki i Dziecka schronienie znalazło w nim ponad 1000 kobiet i ich dzieci. Wszystkie mieszkanki mogą liczyć na szeroką pomoc materialną, psychologiczną, pedagogiczną, prawną i duchową. Pracownicy Domu podejmują wszelkie wysiłki, aby czas pobytu w Domu był dla każdej kobiety okazją do konstruktywnego rozwiązania swoich problemów oraz do zdobycia sił i umiejętności pozwalających na stworzenie swoim dzieciom szczęśliwszej przyszłości.

Z historią Domu Matki i Dziecka bezpośrednio związane jest utworzenie drugiej jednostki Diecezjalnej Fundacji Obrony Życia. Kiedy w Domu Samotnej Matki pojawiła się kobieta gotowa oddać swoje nowo narodzone dziecko do adopcji, Zarząd uznał, że konieczne jest powołanie do istnienia ośrodka, którego celem byłoby zabezpieczenie losu dzieci, których rodzice nie są w stanie z różnych względów podjąć trudów związanych z wypełnianiem funkcji wychowawczo-rodzicielskich. W ten sposób w czerwcu 1995 roku rozpoczął swoją działalność Katolicki Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy (KOAO), który obecnie ma swoją siedzibę w Centrum Służby Życiu i Rodzinie.

Ośrodek stał się alternatywą dla kobiet, które nie mogąc podjąć opieki nad swoim dzieckiem pozostawiały je po urodzeniu na oddziale położniczym, w konsekwencji czego dziecko trafiało do Domu Dziecka. W KOAO szybko wypracowano standardy postępowania w sytuacjach, w których bezpieczeństwo i dobro dziecka mogły być zagrożone. Matki zgłaszające w Ośrodku chęć oddania dziecka do adopcji kierowane były w razie potrzeby do Domu Matki i Dziecka, gdzie oczekiwały na rozwiązanie. Po urodzeniu dziecko trafiało do tzw. rodziny terapeutycznej, w której przez 6 tygodni oczekiwało na podjęcie ostatecznej decyzji przez matkę. Gdy po tym czasie matka zrzekała się praw rodzicielskich dziecko mogło od razu trafić do przygotowywanej na długo przedtem rodziny adopcyjnej. Stworzony w Ośrodku system, którego kluczowym elementem było umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej do czasu wypełnienia wszystkich formalności adopcyjnych jest do dnia dzisiejszego z powodzeniem stosowany.

KOAO objął opieką także dzieci porzucane w szpitalach Opolszczyzny i Gliwic. Dzięki nawiązanej z lekarzami współpracy informacje o porzuconych dzieciach szybko docierały do Ośrodka, a jego pracownicy natychmiast podejmowali wysiłki zmierzające do umieszczenia dziecka do czasu uregulowania jego sytuacji prawnej w rodzinie zastępczej. Wraz z upływem czasu okazało się, że zaczyna brakować rodzin mogących pełnić opiekę zastępczą nad dzieckiem. Niedostatek rodzin zastępczych związany był z faktem, iż coraz więcej dzieci trafiało do nich z nieuregulowaną długotrwale sytuacją prawną, co znacznie wydłużało pobyt dzieci w rodzinie zastępczej. Aby rozwiązać ten problem w 1996 roku KOAO rozpoczął  realizację programu „Rodzina zastępcza – mój dom. Dziecko w moim domu” (działania podjęte zostały w ramach Inicjatyw Organizacji Pozarządowych finansowanych przez Departament ds. Kobiet, Rodziny i Przeciwdziałania Dyskryminacji Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej). Dzięki realizacji Programu, którego celem było poszerzanie wiedzy i promowanie rodzicielstwa zastępczego oraz zachęcanie do tworzenia rodzin zastępczych, Katolicki Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy działający w ramach Diecezjalnej Fundacji Obrony Życia w Opolu stał się w świadomości społecznej mieszkańców województwa opolskiego największym orędownikiem rodzicielstwa zastępczego.

Trzecią jednostką Diecezjalnej Fundacji Obrony Życia jest Diecezjalna Poradnia Rodzinna, której początki sięgają roku 1978 – wówczas bowiem Diecezjalny Ośrodek Duszpasterstwa Rodzin otworzył w domu katechetycznym przy opolskiej katedrze Katolicką Poradnię Życia Rodzinnego (w 1980 roku przeniesiono ją na ulicę Kominka). Podejmowane przez Duszpasterstwo Rodzin w Poradni działania skoncentrowane były na prowadzeniu spotkań z narzeczonymi przygotowującymi się do przyjęcia sakramentu małżeństwa oraz na nauczaniu metod naturalnego planowania rodziny. Coraz większa liczba osób poszukujących w Poradni wsparcia w radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi sprawiła jednak, że zdecydowano się na poszerzenie i sprofesjonalizowanie jej działalności. W 1995 roku włączono Poradnię, zmieniając jednocześnie jej nazwę na Diecezjalną Poradnię Rodzinną, w struktury Diecezjalnej Fundacji Obrony Życia. Dzięki uprzejmości dyrektora Caritas Diecezji Opolskiej siedzibą Poradni stał się budynek Centrum Rehabilitacji dla Dzieci z Porażeniem Mózgowym przy ulicy Mickiewicza 5 w Opolu.

Zamysłem Zarządu DFOZ było uczynienie Poradni miejscem, w którym osoby doświadczające trudnych sytuacji życiowych mogły by uzyskiwać profesjonalną i jednocześnie bezpłatną pomoc duchową, psychologiczną, terapeutyczną i prawną. Zamysł ten udało się zrealizować dzięki zatrudnieniu w Diecezjalnej Poradni Rodzinnej trzech psychologów, pedagoga, prawnika, doradcy rodzinnego, duszpasterza rodzin oraz związanych z Diecezjalnym Duszpasterstwem Trzeźwości terapeutów uzależnień.

Ważnym elementem pracy Poradni stała się działalność edukacyjna i profilaktyczna. Osoby związane z Diecezjalnym Ośrodkiem Duszpasterstwa Rodzin kontynuowały prowadzenie zapoczątkowanych w Katolickiej Poradni Życia Rodzinnego nauk dla osób przygotowujących się do przyjęcia sakramentu małżeństwa oraz nauczanie metod Naturalnego Planowania Rodziny.

Tym, co od samego początku wyróżniało Poradnię spośród innych instytucji pomocowych działających na Opolszczyźnie było oparcie wszystkich prowadzonych działań na poszanowaniu godności każdego człowieka oraz na wartościach chrześcijańskich. Odbiorcą pomocy świadczonej w Poradni mogła być jednak każda osoba – niezależnie od swojego światopoglądu, wyznania czy religii – akceptująca przyjęte w Poradni formy i metody pracy. Zasady te nie zmieniły się do dnia dzisiejszego.

Wraz z upływem czasu Diecezjalna Poradnia Rodzinna zmieniała się dostosowując swoją ofertę do potrzeb beneficjentów. W 1997 roku na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego zrodził się pomysł utworzenia Ośrodka Informacji o Sektach i Nowych Ruchach Religijnych. Ponieważ osoby doświadczające destruktywnego wpływu sekt coraz częściej zgłaszały się do Poradni Rodzinnej, to właśnie w niej zdecydowano się zlokalizować Ośrodek. Czas pokazał, że była to decyzja słuszna – wiele problemów, z jakimi zmagały się osoby szukające pomocy w Ośrodku Informacji o Sektach i Nowych Ruchach Religijnych, mogło zostać rozwiązanych wyłącznie przy współpracy ze specjalistami pracującymi w Poradni – prawnikiem, psychologiem i duszpasterzem. Dyżury w Ośrodku pełnione były przez odpowiednio przygotowanych studentów-wolontariuszy, którzy wszystkim szukającym pomocy udzielali fachowych informacji, a w razie potrzeby kierowali do odpowiednich specjalistów.

W 2004 roku w Diecezjalnej Poradni Rodzinnej zaczęto realizować programy dotowane przez Urząd Miasta Opola, dzięki czemu oferta pomocowa mogła ulec dalszemu rozszerzeniu. Odpowiadając pozytywnie na zapotrzebowanie społeczne, postanowiono podjąć działania mające na celu wspieranie osób pozostających bez pracy oraz ich rodzin. Osoby bezrobotne mogły skorzystać z pomocy dyżurującego w Poradni doradcy zawodowego, miały także możliwość uczestniczenia w zajęciach aktywizujących oraz w szkoleniach podnoszących ich kwalifikacje zawodowe.

W 2006 roku miała miejsce zmiana siedziby Diecezjalnej Poradni Rodzinnej, która została przeniesiona do domu katechetycznego przy parafii Piotra Pawła w Opolu – na Pl. Mickiewicza 1. Przeprowadzka stała się okazją do podniesienia standardu Poradni – w gruntownie wyremontowanych pomieszczeniach znalazło się miejsce dla dwóch gabinetów spotkań indywidualnych (spełniających wszystkie wymogi pracy terapeutycznej), sali konferencyjnej oraz gabinetu przeznaczonego dla doradczyń NPR.

Poprawa warunków pracy umożliwiła zatrudnienie w Poradni kolejnych specjalistów. Obecnie w Diecezjalnej Poradni Rodzinnej można skorzystać z profesjonalnej oferty w zakresie profilaktyki, poradnictwa prawnego, psychologicznego i rodzinnego, terapii indywidualnej i rodzinnej, terapii uzależnień, mediacji rodzinnych oraz wsparcia duszpasterskiego. Poradnia obecnie mieści się w Centrum Służby Życiu i Rodzinie.

W styczniu 2010 roku biskup opolski, ks. Andrzej Czaja przeznaczył na potrzeby Fundacji wyremontowane przez kurię opolską pomieszczenia zajmowane kiedyś przez Wydawnictwo Świętego Krzyża. W budynku mieszczącym się na Pl. Katedralnym 4 utworzono Centrum Służby Życiu i Rodzinie, a swoją siedzibę znalazły w nim Diecezjalna Poradnia Rodzinna, Katolicki Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy, oraz Biuro DFOZ. 25 marca 2010 roku, w Dzień Świętości Życia, bp Andrzej Czaja dokonał uroczystego poświęcenia nowego budynku. W czerwcu 2011 roku na wniosek Rady Fundacji dokonano w Krajowym Rejestrze zmianę nazwy na DIECEZJALNĄ FUNDACJĘ OCHRONY ŻYCIA.

Kościół czerpiąc z prawdy o człowieku i objawieniu się Boga, stara się wciąż na nowo rozpoznawać sposoby służenia Bogu poprzez wspieranie człowieka, by dojrzał swą godność i wzrastał w świętości. Jedną z odczytanych i przyjętych dróg w naszym lokalnym Kościele Opolskim jest Diecezjalna Fundacja Ochrony Życia (DFOZ), która poprzez swoje specjalistyczne instytucje: Dom Matki i Dziecka, Diecezjalną Poradnię Rodzinną oraz Katolicki Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy skutecznie chronią życie nie tylko od poczęcia do naturalnej śmierci, ale tworzy też warunki godnego rozwoju rodzin i powrotu do normalnego życia osobom zagrożonym przemocą, niezrozumieniem i pogardą innych, samotnym matkom, uzależnionym od alkoholu, narkotyków, doświadczającym trudności osobistych czy też rodzinnych.