Psychoterapia

Czym jest psychoterapia? Psychoterapia jest metodą leczenia opartą na narzędziach psychologicznych, z których najważniejszym jest rozmowa. Celem jest zniesienie lun zmniejszenie cierpienia wywołanego przez objawy (np. nerwice, depresje, trudności w nawiązywaniu trwałych i satysfakcjonujących relacji, itp.). W dialogu pomiędzy pacjentem i terapeutą podejmuje się wysiłki zmierzające do uświadomienia mechanizmów związanych z pojawieniem się choroby, a następnie ich zmiana. Mechanizmy te najczęściej są związane z nieświadomymi uczuciami dotyczącymi zarówno sytuacji bieżących, jak i ważnych sytuacji z przeszłości. Bardzo ważnym czynnikiem leczącym w psychoterapii jest relacja terapeutyczna, która opiera się na zaufaniu i współpracy. Dzięki szczerości pacjenta, który ujawnia swoje przeżycia, wspomnienia, przemyślenia, również dotyczące osoby terapeuty i procesu leczenia, możliwe staje się zrozumienie źródeł odpowiedzialnych za pojawienie się objawów. Psychoterapia jest procesem trudnym ze względu na duże emocjonalne zaangażowanie. Często dotykane są bolesne przeżycia, o których na co dzień nie chce się pamiętać. Psychoterapia jest również procesem długotrwałym, obejmującym kilka miesięcy, a czasem kilka lat. Proces poznawania i zmiany siebie wymaga czasu, a na efekty niekiedy trzeba długo czekać.

Psychoterapia a inne formy pomocy psychologicznej Psychoterapia różni się od innych form wsparcia psychologicznego przede wszystkim celem, aktywnością osoby pomagającej oraz czasem trwania. Terapeuta nie jest osobą, która udziela wskazówek dotyczących konkretnych sytuacji życiowych, jak ma to miejsce w przypadku doradztwa psychologicznego, które jest ukierunkowane na doraźną i krótkoterminową pomoc, np. w kłopotach wychowawczych, czy przejściowych kryzysach. Zadaniem terapeuty jest pomoc pacjentowi w zrozumieniu jego trudności, tak by stał się on wewnętrznie integralny i dojrzały do podejmowania decyzji i odpowiedzialności za własne życie. Podstawowym dążeniem w psychoterapii staje się wewnętrzną zmiana sprzyjająca większej satysfakcji i realizacji swojego życia.

Kto może skorzystać z psychoterapii? Z indywidualnej terapii z Poradni skorzystać mogą osoby cierpiące z powodu różnych zaburzeń, np. zaburzenia nerwicowe, depresyjne, zaburzenia osobowości, jak również z powodu różnego rodzaju kryzysowych sytuacji życiowych, utrudniających dotychczasowe funkcjonowanie. Spotkanie konsultacyjne pozwoli ocenić czy problem kwalifikuje osobę do terapii. Jeśli wskazana będzie inna forma wsparcia (np. konsultacja małżeńska, konsultacja ws. uzależnień, itp.) osoba zostanie skierowana do innych specjalistów lub Ośrodków.

Jak przebiega psychoterapia? Psychoterapia jest złożonym procesem, zmieniającym się w trakcie trwania. Rozpoczyna się od wstępnych konsultacji (zwykle około 3 spotkań), których podstawowym celem jest poznanie natury problemów. Polega to na zebraniu wywiadu, czasem z użyciem narzędzi diagnostycznych (testy, kwestionariusze psychologiczne). Istotne jest określenie celów terapii, które powinny być realistyczne, możliwe do osiągnięcia w terapii. Następnie terapeuta wraz z pacjentem ustalają zasady, których zobowiązują się przestrzegać, a dotyczą one m.in.: ustalenia terminów spotkań, czasu trwania terapii (jeśli jest to możliwe). Umowa obejmuje również zaangażowanie i odpowiedzialność pacjenta za przebieg terapii. Omawiane są kwestie ewentualnych zakłóceń, które mogą wystąpić w trakcie terapii oraz sposoby ich przeciwdziałania. Po ustaleniu kontraktu terapeutycznego podejmowana jest praca terapeutyczna. Czas jej trwania jest różny, w zależności od problematyki i ustaleń terapeutycznych. W trakcie terapii mogą pojawić się kryzysowe momenty, np. wzrost objawów, po wcześniejszym zmniejszeniu. Te chwilowe pogorszenie może mieć związek z przepracowywaniem istotnych problemów i dotykaniem bolesnych przeżyć. O zakończeniu terapii decydują wspólnie pacjent i terapeuta, oceniając uzyskane efekty w kontekście poprawy funkcjonowania pacjenta, ustąpienia objawów.

Kto może korzystać z pomocy? Rodzina przeżywająca kryzys, borykająca się z trudnościami, z którymi sama nie może sobie poradzić, może zgłosić się do Diecezjalnej Poradni Rodzinnej po pomoc. Pomagamy małżeństwom czy parom, które znalazły się w impasie, przeżywają kryzys w związku, trudności i konflikty, a także chcą w bezpieczny sposób wyrażać swoje uczucia i potrzeby. Pomagamy rodzinom doświadczającym trudności we wzajemnych relacjach, borykających się z chorobą (psychiczną czy somatyczną) jednego z członków rodziny, czy też z kryzysem związanym ze zmianą etapu życia (np. „kryzys między rodzicami a nastolatkiem”, czy „kryzys opuszczanego gniazda”).

Terapia rodzinna czy małżeńska jest sytuacją dobrowolną i wymaga współpracy wszystkich zainteresowanych. Nie wyklucza to udziału w niej osób, które nie są całkowicie przekonane i mają wątpliwości co do sensowności korzystania z terapii. Pozytywne zmiany w rodzinie są jednak możliwe wówczas, gdy istnieje zaangażowanie w pracę nad zmianą. Terapia nie może nikogo zmienić wbrew jego woli.

Przeciwwskazania do terapii Podczas terapii rodzinnej/małżeńskiej nie pracujemy indywidualnie z jedną osobą, tzn. spotykamy się z rodzinami lub parami. W szczególnych sytuacjach, w ramach pracy z rodziną możliwe są indywidualne spotkania lub spotkania z częścią rodziny, np. ojcem i córką, samymi dziećmi itp. Wiąże się to z konkretnymi problemami w rodzinie i jest wcześniej uzgadniane. Osoby zainteresowane psychoterapią indywidualną zapraszamy tutaj. Terapia rodzinna nie daje możliwości pracy nad problemem uzależnienia i przemocy w rodzinie (zwłaszcza, gdy uzależnienie i przemoc trwają nadal). Problemy te wymagają specyficznych programów i procedur terapeutycznych. Osoby zainteresowane skorzystaniem z pomocy duszpasterza trzeźwości zapraszamy tutaj. Nie pomagamy osobom, które tej pomocy nie chcą. Nawet, jeśli jest to terapia zlecona przez sąd, decydujemy się ją podjąć tylko pod warunkiem zgody na nią wszystkich zainteresowanych.

Metody i techniki pracy Terapia rodzinna i małżeńska w Diecezjalnej Poradni Rodzinnej jest w zasadniczym stopniu oparta o teorię i tzw. myślenie systemowe. Podstawowym założeniem systemowej terapii rodzin jest fakt, iż rodzina tworzy całościowy system, w którym problem czy choroba ma wpływ na funkcjonowanie wszystkich członków rodziny. Zgodnie z tym założeniem zmiana jednostki (np. wyzdrowienie, zaprzestanie sprawiania trudności wychowawczych) domaga się zmiany kontekstu, w którym osoba ta żyje. Oznacza to, że problemy, z jakimi zgłasza się do terapii rodzina są rozpatrywane jako problemy całego „systemu rodzinnego”, z perspektywy interakcyjnej, tzn. jak dany problem wpływa na relacje pomiędzy poszczególnymi osobami w rodzinie i co można zrobić, by go rozwiązać lub zminimalizować. Celem terapii jest zrozumienie problemów rodzinnych/małżeńskich, w tym ich genezy, mechanizmów i czynników podtrzymujących. Jeśli w trakcie terapii pojawią się problemy, które wymagają jeszcze innego podejścia, (np. objawy depresyjne u jednego z członków rodziny wymagające leczenia farmakologicznego), wskazane zostaną ośrodki czy osoby, do których należy się zgłosić w tej sprawie po pomoc. W zależności od specyfiki tego konkretnego problemu terapia rodzinna będzie dalej prowadzona lub nie. Podejście systemowe oznacza różne sposoby i techniki pracy, np. takie jak analiza problemu w świetle tradycji rodzinnych, formułowanie zadań dla członków rodziny celem poprawy funkcjonowania, próbowanie nowych sposobów rozumienia się i porozumiewania się w rodzinie. Wybór podejścia czy techniki terapii zależy zawsze od konkretnych potrzeb, danej rodziny/małżeństwa.

W jakich sytuacjach warto skorzystać z terapii? • kiedy rodzina przeżywa kryzys życiowy, np. śmierć, choroba, • kiedy w rodzinie pojawiają się trudności we wzajemnych kontaktach, • kiedy w rodzinie panuje napięcie, pojawiają się kłótnie i nieporozumienia, • kiedy rodzina zagrożona jest separacją lub rozwodem, • kiedy rodziców martwi zachowanie dziecka, np. dziecko odmawia jedzenia lub objada się nadmiernie, • kiedy rodzice przeżywają trudności wychowawcze, np. dziecko ucieka z domu, wagaruje lub zaniedbuje naukę, • kiedy rodzice odnoszą wrażenie, że tracą kontakt z dzieckiem lub chcieliby mieć lepszy kontakt z dzieckiem, • kiedy małżeństwo lub para przeżywa kryzys, • kiedy w małżeństwie lub parze pojawiają się problemy z komunikacją.

Przebieg terapii

Konsultacje wstępne Małżeństwa i rodziny zgłaszające się do Poradni uczestniczą w konsultacji wstępnej (od 1 do 3 spotkań), której celem jest zapoznanie się z problemami, jakie skłoniły rodzinę do szukania pomocy. Terapeuci prowadzący konsultację starają się poznać opinie wszystkich osób uczestniczących w spotkaniu, co pozwala lepiej zrozumieć sytuację rodzinną oraz uzgodnić realistyczne cele terapii. Bezpośrednim skutkiem konsultacji jest zaproponowanie małżeństwu/rodzinie podjęcia systemowo zorientowanej terapii małżeńskiej/rodzinnej. W sytuacji, gdy dana rodzina nie może uczestniczyć w terapii rodzinnej (przede wszystkim z powodu występującej w rodzinie przemocy lub uzależnienia od alkoholu, które są okolicznościami wymagającymi zastosowania specyficznych procedur i programów terapeutycznych, wykraczających poza zakres terapii systemowej), terapeuci proponują rodzinie kontakt z innymi specjalistami bądź też ośrodkami.

Systemowa terapia rodzin Osoby zakwalifikowane do po konsultacji wstępnej do udziału w terapii uczestniczą w terapii małżeńskiej/rodzinnej opartej o teorię i tzw. myślenie systemowe. Oznacza to, iż problemy, z jakimi zgłasza się rodzina rozpatrywane są jako problemy całego systemu rodzinnego, z perspektywy interakcyjnej. Analizowany jest wpływ danego problemu na relacje pomiędzy poszczególnymi członkami rodziny, a także generowane są pomysły pozwalające dany problem rozwiązać lub zminimalizować. Sesje terapii rodzinnej prowadzone są przez jednego lub dwóch terapeutów, którzy w zależności od potrzeb konkretnej rodziny stosują różne techniki pracy, takie jak analiza problemu w świetle tradycji rodzinnych, formułowanie zadań dla członków rodziny celem poprawy funkcjonowania czy też próbowanie nowych sposobów rozumienia się i porozumiewania w rodzinie. W zależności od problemów, wyznaczonych celów i sposobów pracy na sesje terapeutyczne zaproszeni mogą być członkowie rodzin w różnych konstelacjach (np. kilka osobnych sesji dla dzieci i dla rodziców). Czas trwania terapii i częstotliwość sesji zależą od zgłoszonych problemów i założonych celów. Na ogół spotkania odbywają się co 2-3 tygodnie, jednak w miarę postępu terapii ich częstotliwość może się zmniejszać. Co kilka sesji analizowany jest osiągnięty postęp oraz sensowność dalszych spotkań. Decyzja o zakończeniu terapii podejmowana jest wspólnie przez rodzinę i pracujących z nią terapeutów.

Głównym celem terapii uzależnień jest wspieranie postaw trzeźwościowych oraz rozwiązywanie problemów alkoholowych poprzez motywowanie osób uzależnionych od alkoholu do leczenia odwykowego, a także pomoc w przezwyciężaniu mechanizmów uzależnienia, pomoc w przezwyciężaniu dotychczasowej błędnej postawy wobec życia. Indywidualne spotkania z terapeutą uzależnień przeznaczone są również dla osób współuzależnionych, które otrzymują pomoc w rozpoznaniu swojej sytuacji, odnajdywaniu dodatkowych źródeł energii, z których można czerpać siłę, analizie dotychczasowych sposobów radzenia sobie z zaistniałą sytuacją oraz w uczeniu się nowych, korzystnych sposobów radzenia sobie z uzależnieniem osoby bliskiej.

W poradni mogą uzyskać pomoc duszpasterza trzeźwości, osoby cierpiące z powodu uzależnienia oraz ich członkowie rodzin. Otrzymują fachową poradę i wsparcie oraz informacje o miejscach leczenia uzależnionych i instytucjach, które zajmują się zabezpieczeniem socjalnym. W poradni odbywają się spotkania indywidualne dla osób uzależnionych od narkotyków, alkoholu, (leków, hazardu, komputera.) Grupy wsparcia dla partnerów, osoby uzależnionej. Sesje rodzinne w których uczestniczy osoba uzależniona po odbytym leczeniu z członkami swojej rodziny. Poradnia współpracuje z Ośrodkiem Leczenia Uzależnień w Woskowicach Małych, z Wojewódzkim Ośrodkiem Terapii Uzależnień w Opolu, a także z innymi instytucjami pomagania rodzinie z problemem uzależnienia.