Rodzina zastępcza ma następujące obowiązki:
- kierowanie się dobrem przyjętego dziecka;
- sprawowanie opieki nad powierzonym dzieckiem osobiście;
- poszanowanie jego praw (do wiedzy o swoim pochodzeniu, podtrzymywania kontaktu z rodziną pochodzenia, ochrony przed przemocą);
- zapewnienie odpowiednich warunków bytowych;
- zapewnienie możliwości i rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego;
- zapewnienie możliwości właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań;
- zapewnienie warunków do odpoczynku i organizacji czasu wolnego;
- współpraca z Sądem Rodzinnym, PCPR, ośrodkiem adopcyjno-opiekuńczym.
Rodzice zastępczy mają w szczególności prawo do:
- reprezentowania dziecka w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na zaspokajanie potrzeb związanych z jego utrzymaniem, w tym m.in.: alimentów, renty rodzinnej i odszkodowawczej czy zasiłku pielęgnacyjnego z zastrzeżeniem jednak, że prawo to przysługuje tylko tym rodzinom, w których dziecko zostało umieszczone na mocy orzeczenia sądu opiekuńczego,
- uzyskania, w powiatowym centrum pomocy rodzinie, szczegółowych informacji o przyjmowanym dziecku i jego sytuacji rodzinnej oraz zapewnienia, w miarę potrzeby, kontaktu z dzieckiem przed umieszczeniem go w tej rodzinie, a także informacji o specyficznych potrzebach dziecka, w tym o orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego czy udziału w zajęciach rewalidacyjno – wychowawczych oraz o konieczności objęcia dziecka pomocą profilaktyczno – wychowawczą lub resocjalizacyjną,
- wsparcia ze strony powiatowego centrum pomocy rodzinie w rozwiązywaniu zgłaszanych przez tę rodzinę problemów,
- wynagrodzenia, które przysługuje tylko rodzinom zastępczym zawodowym niespokrewnionym z dzieckiem; zawodowa rodzina wielodzietna i specjalistyczna otrzymuje wynagrodzenie z tytułu świadczonej opieki i wychowania, a rodzina zawodowa o charakterze pogotowia rodzinnego otrzymuje wynagrodzenie z tytułu pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka lub z tytułu świadczonej opieki i wychowania; wynagrodzenie dla rodzin zawodowych wypłacane jest na podstawie umowy zawieranej pomiędzy tą rodziną a starostą (umowy cywilnoprawnej) – jeżeli umowę zawierają małżonkowie, wynagrodzenie przysługuje tylko jednemu z nich,
- pomocy pieniężnej na częściowe pokrycie kosztów utrzymania każdego umieszczonego w niej dziecka.
